علائم نامیزان بودن فرمان خودرو
مقدمه
فرمان نامیزان (یا به‌عبارت دیگر «تریسم فرمان») زمانی رخ می‌دهد که زاویه چرخ‌های جلو از حالت استاندارد کارخانه خارج شود. این مشکل می‌تواند به‌دلیل ضربه به چرخ یا شاسی (به دلیل افتادن در چاله‌های عمیق)، سایش ناهمگون تایرها یا تنظیم ناصحیح پس از تعویض قطعات به وجود آید.
اگر رانندگی با فرمان نامیزان ادامه یابد، علاوه بر استهلاک زودرس تایر و سیستم تعلیق، خطرات جدی برای ایمنی سرنشینان و سایر کاربران جاده ایجاد می‌کند. در ادامه در مجله تاپ فایو به معایب رانندگی با این وضعیت می پردازیم.
مهم‌ترین علائم فرمان نامیزان
- انحراف خودرو به یک سمت
- وقتی فرمان را در حالت مستقیم نگه می‌دارید، خودرو به چپ یا راست متمایل می‌شود و برای حفظ خط مستقیم باید فرمان را مدام اصلاح کنید.
- فرمان کج در حالت مستقیم
- موقع رانندگی در مسیر صاف و مستقیم، فرمان صاف قرار نمی‌گیرد و مرکز آن کمی مایل است.
- سایش ناهمگون یا زودرس تایرها
- لبه‌ی داخلی یا خارجی تایرهای جلو سریع‌تر از حد معمول فرسوده می‌شود.
- لرزش در فرمان یا فرمان‌لرزه
- روی فرمان یا پدال هنگام حرکت حس لرزش یا کوبش وجود دارد، مخصوصاً در سرعت‌های بالاتر.
- افزایش مصرف سوخت
- انحراف چرخ‌ها باعث افزایش مقاومت غلتشی تایر و در نتیجه مصرف بیشتر سوخت می‌شود.
خطرات بالقوه رانندگی با فرمان نامیزان
- کاهش کنترل و ثبات خودرو
- انحراف مداوم باعث خستگی راننده و واکنش دیرهنگام در مواقع اضطراری می‌شود.
- فاصله ترمزگیری طولانی‌تر
- تایرهایی که زاویهٔ نامناسب دارند، چسبندگی کمتر با سطح جاده خواهند داشت و در شرایط ترمز ناگهانی احتمال سرخوردن بیشتر می‌شود.
- سایش نامتوازن سیستم تعلیق و جلوبندی
- فرمان نامیزان به اجزای تعلیق (سیبک فرمان، سیبک چرخ، میل موج‌گیر) فشار مضاعف وارد کرده و هزینه تعمیرات را بالا می‌برد.
- خطر ترکیدگی یا پنچری ناگهانی
- سایش غیریکنواخت و بیش‌ازحد لبه‌های تایر، خطر ترکیدگی در سرعت‌های بالا را افزایش می‌دهد.
- افزایش خطر تصادف
- همهٔ موارد فوق دست به‌دست هم می‌دهند تا احتمال تصادف در جاده‌های خشک، تر یا ناهموار به‌طور قابل‌توجهی بیشتر شود.
نکات کلیدی برای پیشگیری و نگهداری
- بازدید و تنظیم دوره‌ای زاویه چرخ‌ها (انکامب)
- حداقل هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر یا پس از هر تعویض تایر، ضربه شدید به لاستیک یا سایش نامتوازن، به یک مرکز معتبر جلوبندی و بالانس مراجعه کنید.
- چک کردن فشار باد تایرها
- فشار توصیه‌شده سازنده (موجود روی برچسب درب راننده یا دفترچه خودرو) را رعایت کنید؛ کم‌باد یا پرباد بودن موجب تغییر زاویه و سایش سریع‌تر می‌شود.
- بالانس و تعویض منظم تایر
- به‌طور دوره‌ای (هر بار سرویس جلوبندی) وضعیت آج و بالانس تایرها را بررسی کنید و در صورت نیاز آن‌ها را جا‌به‌جا (rotation) کنید.
- بازدید جلوبندی و کمک‌فنرها
- کمک‌فنر فرسوده یا شل، سیبک‌های خراب و سایر قطعات تعلیق می‌توانند در تنظیم زاویه چرخ اختلال ایجاد کنند. هر ۲۰ هزار کیلومتر چک شوند.
- احتیاط در مسیرهای نامناسب
- از سرعت زیاد در مسیرهای پرچاله و دست‌اندازهای عمیق پرهیز کنید یا با احتیاط از آن‌ها عبور کنید تا ضربهٔ ناگهانی به شاسی و چرخ وارد نشود.
- استفاده از قطعات اصلی و باکیفیت
- در صورت نیاز به تعویض سیبک، سیبک فرمان، میل موج‌گیر یا کمک‌فنر، از قطعات اورجینال یا با استاندارد بالا استفاده کنید تا طول عمر سیستم تعلیق افزایش یابد.
روند مطلوب برای چک‌آپ جلوبندی و تنظیم فرمان
- بازدید چشمی اولیه:
- از بغل خودرو به چرخ‌ها نگاه کنید تا زاویهٔ اَکت (tilt) و کمبر (camber) بررسی شود.
- تست رانندگی:
- روی مسیر مستقیم و صاف در سرعت ۵۰–۶۰ کیلومتر بر ساعت فرمان را رها کنید؛ خودرو باید بدون انحراف ادامه مسیر دهد.
- بالانس چرخ‌ها:
- لاستیک‌ها در دستگاه بالانس، بهترین نقطه قرارگیری وزنه‌ها مشخص می‌شود.
- تنظیم زوایای ۴ گانه:
- تکنسین با دستگاه سنجش میزان فرمان، زوایای Toe-In/Toe-Out، Camber و Caster را طبق استاندارد کارخانه تنظیم می‌کند.
- تکنسین با دستگاه سنجش میزان فرمان، زوایای Toe-In/Toe-Out، Camber و Caster را طبق استاندارد کارخانه تنظیم می‌کند.
- تایید نهایی و گزارش:
- پس از تنظیم، کارت سرویس یا گزارش تنظیم زاویه تحویل شما می‌شود تا سابقهٔ سرویس محفوظ باشد.
نتیجه‌گیری
فرمان نامیزان یک مشکل به‌ظاهر ساده اما با پیامدهای بسیار جدی برای ایمنی، استهلاک خودرو و هزینه‌های نگهداری است. با شناسایی به‌موقع علائم (انحراف خودرو، سایش نابرابر تایر و لرزش فرمان) و اجرای نکات مطرح‌شده برای پیشگیری و نگهداری، می‌توانید از خطرات بالقوه جلوگیری کرده و لذت رانندگی ایمن و نرم را تجربه کنید. با یک چک‌آپ ساده و دوره‌ای در مراکز معتبر جلوبندی، قدم مؤثری در حفظ سلامت خودرو و جان سرنشینان بردارید.
سوالات متداول (FAQ) برای مطلب «علائم نامیزان بودن فرمان»
۱. چطور بفهمم فرمان خودروی من نامیزان است؟ مهم‌ترین نشانه‌های آن چیست؟
ساده‌ترین علائم برای تشخیص فرمان نامیزان عبارت‌اند از:
- کشیده شدن خودرو به یک سمت: وقتی در یک مسیر صاف فرمان را برای لحظه‌ای رها می‌کنید، خودرو به سمت چپ یا راست منحرف می‌شود.
- کج بودن فرمان: برای مستقیم حرکت کردن، فرمان کاملاً صاف نیست و کمی به یک سمت متمایل است.
- سایش نامنظم لاستیک‌ها: لبه داخلی یا خارجی تایرهای جلوی شما به‌طور غیرعادی و سریع‌تر از بقیه قسمت‌ها ساییده می‌شود.
- لرزش فرمان: به‌خصوص در سرعت‌های بالاتر، لرزش یا کوبشی را روی فرمان احساس می‌کنید.
۲. آیا رانندگی با فرمان نامیزان خطرناک است؟
بله، بسیار خطرناک است. رانندگی با فرمان نامیزان فقط باعث استهلاک لاستیک و جلوبندی نمی‌شود، بلکه خطرات جدی‌تری نیز دارد:
- کاهش کنترل: کنترل شما روی خودرو، به‌ویژه در پیچ‌ها یا مواقع اضطراری، کمتر می‌شود.
- افزایش مسافت ترمزگیری: به دلیل چسبندگی نامناسب تایرها با جاده، خودرو برای توقف به مسافت بیشتری نیاز دارد.
- خطر ترکیدگی تایر: سایش شدید و غیریکنواخت، احتمال ترکیدن ناگهانی لاستیک در سرعت‌های بالا را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به تصادفات شدید شود.
۳. هر چند وقت یک‌بار باید فرمان و زاویه چرخ‌ها را تنظیم کنم؟
به‌طور کلی، توصیه می‌شود در شرایط زیر حتماً برای تنظیم فرمان (بالانس و انکامب) به یک مرکز معتبر مراجعه کنید:
- به‌صورت دوره‌ای: حداقل هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر.
- پس از ضربه‌های شدید: مانند افتادن در چاله‌های عمیق یا برخورد چرخ با جدول.
- بعد از تعویض تایر: همیشه پس از خرید و نصب لاستیک‌های نو.
- پس از تعمیرات جلوبندی: بعد از تعویض قطعاتی مانند سیبک‌ها یا کمک فنر.